Biến thể mới của virus SARS-COV-2 lần đầu tiên phát hiện tại Anh, đã lan ra hơn 41 quốc gia và vùng lãnh thổ. Biến thể SAR-COV-2 với hậu quả giúp virus lây lan nhanh hơn cũng như có thể giúp cho virus thoát được hiệu quả của vaccin (như biến chủng 501.V2) đã khiến cho nhiều quốc gia rất lo lắng. Có nhiều quốc gia thậm chí đóng cửa đường bay từ các nước đang có các biến thể này (Anh và Nam Phi).
E484K được gọi là “đột biến trốn thoát” bởi nó có khả năng thoát khỏi một số kháng thể mà vaccine tạo ra. Các nhà khoa học đã xác định được một “đột biến trốn thoát” (escape mutant) trong virus SARS-CoV-2 có thể làm giảm tính hiệu quả của các loại vaccine Covid-19.
Penny Moore, giáo sư Viện Các bệnh truyền nhiễm Quốc gia ở Nam Phi đánh giá biến chủng trên là “đáng báo động”: “Chúng tôi lo ngại đột biến này có thể gây ra tác động nào đó nhưng chúng tôi vẫn chưa biết mức độ của tác động đó như thế nào”
“Tôi rất lo ngại về việc này”, nhà virus học Alex Sigal thuộc Viện Nghiên cứu Sức khỏe Nam Phi cho hay.
Các chuyên gia như Sigal, Moore và một số nhà khoa học đang nghiên cứu về đột biến E484K vẫn còn những việc cần hoàn thành trong phòng thí nghiệm để xem liệu vaccine có bị giảm hiệu quả đối với biến chủng mới này hay không.
Dựa trên những gì quan sát được cho tới nay, các nhà nghiên cứu không cho rằng E484K có thể vô hiệu hóa vaccine, song cho rằng, bản thân đột biến này, hoặc tổ hợp đột biến này với một số đột biến khác có thể làm giảm hiệu quả của vaccine ngừa Covid-19.
Giới chuyên môn cũng lo ngại đột biến E484K có lẽ là một minh chứng cho thấy khả năng thay đổi và thích nghi của virus SARS-CoV-2 đang diễn ra ngay trước mắt chúng ta. Nếu đột biến này xuất hiện chỉ trong một vài tháng thì những đột biến nguy hiểm khác cũng có thể xuất hiện trong tương lai.
“Virus này có lẽ đang đi những bước đầu tiên trên một con đường dài nhằm chống lại vaccine”, nhà virus học cấu trúc Andrew Ward tại Trung tâm Nghiên cứu Scripps ở La Jolla, California cho hay.
“Đây chỉ là khởi đầu của một chặng đường dài. Điều đó thực sự khiến tôi rùng mình. Đây là một hồi chuông cảnh tỉnh nghiêm túc”, chuyên gia Moore đánh giá.
Một số nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm Ung thư Fred Hutchinson ở Seattle và một số nơi khác đã xem xét huyết tương của các bệnh nhân hồi phục khỏi Coivd-19 để xem liệu các kháng thể của họ có thể chống lại đột biến E484K và các đột biến khác hay không. Họ phát hiện ra rằng, E484K có thể thách thức khả năng vô hiệu hóa virus SARS-CoV-2 của một số kháng thể.
Trong khi tập trung vào đột biến E484K, các nhà khoa học cũng để mắt tới các đột biến khác trong biến chủng SARS-CoV-2.
Bước tiếp theo mà các nhà khoa học đang thực hiện là xem xét các đột biến có khả năng chống lại các kháng thể do vaccine tạo ra hay không và dự tính sẽ thông báo kết quả trong một vài tuần tới.
Để đối phó lại thì các công ty nghiên cứu và sản xuất vaccin phải làm sao luôn đuổi kịp các biến thể của SARS-COV-2 giống như tình trạng sản xuất vaccin virus cúm hiện nay. Pfizer và Moderna đang tuyên bố là sẽ cho ra thế hệ vaccin mới trong thời gian rất gần.
E484K không phải là đột biến duy nhất được tìm thấy trong biến thể ở Nam Phi. Gần đây, đột biến này được phát hiện ở cả trong biến thể ở Brazil. Biến thể này vẫn chưa được báo cáo ở các quốc gia khác.
Dù vậy, thậm chí nếu E484K – dù hoạt động độc lập hay kết hợp với các đột biến khác, có thể gây ra một số vấn đề nan giải nhưng biến chủng này không thể thoát khỏi tất cả kháng thể do vaccine tạo ra.
Điều đáng lo ngại hơn hiện nay là điều gì sẽ xảy ra nếu virus SARS-CoV-2 vẫn không ngừng biến chủng.
Virus lây lan càng ngày càng nhanh trên thế giới. Mỗi lần lây từ người này sang người khác như vậy, nó lại có một cơ hội để biến đổi.
“Điều đó khiến virus có nhiều cơ hội hơn để học cách chống lại vaccine”, Paul Bieniasz, nhà virus học thuộc Đại học Rockefeller cho hay.
“Virus này thực sự cho chúng ta thấy nó có thể thích nghi và có thể trốn thoát (khỏi các kháng thể – ND) như thế nào. Chúng ta cần phải quay lại quy tắc đầu tiên của virus học: đừng bao giờ đánh giá thấp bất kỳ loại virus nào”, chuyên gia này cho hay.
